Zgodnie z obowiązującym prawem UE oraz Wytycznymi Prezesa ULC od operatorów SBSP wymaga się spełniania obowiązków operatora (innych niż pilota!), które w całości zostały opisane w sekcji UAS.SPEC.050 w unijnym rozporządzeniu wykonawczym 2019/947. W tym artykule Czytelnik ma okazję zapoznać się z nimi by móc je opracować na własną rękę lub skorzystać z gotowego odpłatnego opracowania.

Konieczność spełnienia przez operatora obowiązków opisanych w sekcji UAS.SPEC.050 (Części B załącznika do Rozporządzenia Wykonawczego (UE) 2019/947) nie pojawiła się dopiero teraz – jest od początku obowiązywania prawa unijnego w Europie, czyli od 31 grudnia 2020 roku. Obowiązki te dotyczą operatorów SBSP, którzy wykonują operację w kategorii szczególnej lotów – czyli na podstawie scenariuszy NSTS lub zezwolenia na operację wydawanego przez ULC (LUC pomijam – w Polsce jeszcze nikt go nie ma, a jego ewentualny posiadacz dobrze wie, że musi spełniać te wymagania).

A co z obowiązkami operatorów w kategorii otwartej?

Niestety – ten fakt jest bardzo często pomijany, ale na operatorze, który wykonuje loty w kategorii otwartej również spoczywają obowiązki wynikające z prawa UE i są one zawarte w sekcji UAS.OPEN.050 w tym samym rozporządzeniu 2019/947. Z oczywistych względów tych obowiązków jest nieco mniej niż w kategorii szczególnej, nie mniej – wciąż są wymagane prawnie.

Operator, czyli kto…?

Wydaje się, że to powinno być oczywiste. Nie mniej, wiele nowych osób w branży BSP ma pewne problemy z rozróżnieniem lub zwyczajnie na równi traktuje operatora SBSP i pilota BSP – tymczasem są to dwa różne pojęcia, które warto prawidłowo rozróżniać.

Operatorem SBSP (SBSP, czyli systemu bezzałogowego statku powietrznego) jest osoba fizyczna lub prawna (np. firma, organizacja, instytucja itd. posiadająca osobowość prawną), która eksploatuje system BSP. Eksploatuje, a więc w uproszczeniu: pozyskuje go, a potem przygotowuje do lotu, serwisuje, dopełnia formalności, dba o jego zdatność do lotu itd. Nie oznacza, że będzie nim latać – od tego jest właśnie pilot BSP.

Pilot BSP to stricte osoba fizyczna, która wykonuje loty przy użyciu BSP udostępnionego przez operatora systemu BSP. Taka osoba musi mieć odpowiednie kwalifikacje i umiejętności do wykonywania lotów, nie musi być natomiast posiadaczem żadnego BSP ponieważ to operator jest posiadaczem systemu BSP, który udostępnia do użytkowania pilotowi.

Trudne? Niekoniecznie jeśli zrozumiemy skąd wzięło się to rozróżnienie, a wzięło się z dużego lotnictwa. Operatorem są np. Polskie Linie Lotnicze LOT – osoba prawna, duża firma, która pozyskuje samoloty i zatrudnia pilotów do wykonywania na nich lotów rejsowych.

W przypadku dronów ta „działalność dronowa” może odbywać się na znacznie mniejszą skalę i tak jedna osoba (fizyczna) może być zarazem operatorem SBSP jak i pilotem BSP – jest to statystycznie najczęstszy przypadek użytkownika drona. Sami go kupujemy, przygotowujemy do lotu, dopełniamy formalności i sami nim ostatecznie latamy.

Problem rodzi się z kwestii stricte formalnych: prawo unijne wymaga spełnienia pewnych obowiązków osobno od operatora SBSP i osobno od pilota BSP. Jeśli jesteśmy zarówno jednym jak i drugim to obowiązków mamy 2x więcej. Z jednej strony większość osób latających rekreacyjnie dronami (czy nawet na zasadach JDG) wcale nie przejmuje się tymi wymogami. Powodów tego stanu jest wiele: sam urząd (ULC) nie prowadzi żadnych kontroli posiadanej dokumentacji, tym samym nikt – przynajmniej jeszcze – nie został za to ukarany, a jednoosobowi operatorzy-piloci wolą latać niż tworzyć dokumentację, do której pewnie nigdy nie zajrzą… Z drugiej strony widzę pewne korzyści ze stworzenia takiej dokumentacji w przypadku większych firm, które zatrudniają pilotów BSP jako swoich pracowników…

Usystematyzowana i spisana dokumentacja, pod którą podpisali się pracownicy-piloci BSP jest formą zabezpieczenia dla operatora SBSP przed konsekwencjami prawnymi, w przypadku gdy dojdzie do zdarzenia lotniczego i trzeba znaleźć winnego całej sytuacji.

Przejdźmy jednak do konkretów – czego wymaga się w sekcji UAS.SPEC.050 od operatora SBSP wykonującego operacje w kategorii szczególnej?

Spis wymagań z UAS.SPEC.050 w formie listy kontrolnej

Wymagania dla operatora SBSP zostały opisane w punktach w sekcji UAS.SPEC.050 do Części B załącznika do Rozporządzenia Wykonawczego (UE) 2019/947. Dla Czytelników udostępniam to samo zestawienie wymagań w formie 2-stronicowej listy kontrolnej („Nr” w pierwszej kolumnie odnosi się bezpośrednio do numeru z sekcji UAS.SPEC.050 dla formalności): plik PDF. Poniżej poglądowe obrazy listy kontrolnej:

Jest to nic innego jak wszystkie wymagania wyjęte z sekcji UAS.SPEC.050 i przedstawione w formie tabeli z polem „Status” do zaznaczania, czy operator opracował dane wymaganie.

Część wymagań nie wymaga żadnego opracowania ponieważ są to „zapewnienia”, że:

• operator to każdego lotu wyznacza pilota i innych członków załogi;
• będzie efektywnie wykorzystywał widmo radiowe;
• piloci i pozostali członkowie załogi mają odpowiednie kompetencje, uprawnienia i ukończone szkolenia;
• załoga została poinformowana o opracowanych procedurach;
• operacje będą wykonywanie z uwzględnieniem ograniczeń, warunków i środków ograniczających ryzyko;
• użytkuje bezpieczne BSP;
• utrzymuje BSP w dobrym stanie (gwarantującym bezpieczną eksploatację);
• zainstalował na BSP odpowiednie urządzenia lub wprowadził odpowiednie dane do systemu BSP (RemoteID);

Oczywiście dla powyższych czynności operator może opracować odpowiednie procedury i listy kontrolne dla siebie i swojej załogi by nie tylko zapewniać ustnie (np. w razie kontroli ULC), że to wszystko faktycznie ma miejsce w jego organizacji, ale żeby udowodnić formalnie (w formie dokumentacji) że opracował i dopilnował wszystkich wymagań. W dużych organizacjach (w szczególności lotniczych) procedury i listy kontrolne są często wymogiem, ale też dobrą praktyką lotniczą pozwalającą zapanować nad wieloma aspektami operacji (piloci liniowi często znają swoje czynności na pamięć, a i tak korzystają z list kontrolnych przed startem i po wylądowaniu).

Pozostałe wymogi wynikające z UAS.SPEC.050 polegają na faktycznym opracowaniu:

• procedur operacyjnych: normalnych, bezpieczeństwa, awaryjnych – zapewniających bezpieczeństwo operacji;
• procedur zapewniających przestrzeganie wymogów w zakresie ochrony obszaru operacji;
• środków służących ochronie przed bezprawną ingerencją i nieuprawnionym dostępem;
• procedury dla pilotów by operacje przebiegały zgodnie z RODO;
• wytyczne dla pilotów by minimalizować hałas i emisję w trakcie operacji;
• ewidencji BSP, przeglądów technicznych SBSP oraz samych operacji;

Nigdzie nie jest napisane, że procedury „opracowane” to procedury „udokumentowane”. Z drugiej strony jest to dość oczywiste dla organizacji większych niż 1-osobowa działalność gospodarcza, bo nie da się wszystkiego ustnie przekazywać swoim pracownikom lub osobom podnajmowanym do wykonywania zleceń w imieniu operatora. Do tego dochodzi ewidencjonowanie samych BSP, przeglądów i operacji, a tego już inaczej się nie da przeprowadzać – dokument elektroniczny lub papierowy wydaje się tu najlepszym rozwiązaniem.

Gotowa dokumentacja procedur UAS.SPEC.050 – oferta

Opracowanie dokumentacji UAS.SPEC.050 niezależnie od wielkości organizacji operatora wymaga czasu, zaangażowania osób z odpowiednią wiedzą i tym samym generuje pewien koszt. Z jednej strony Urząd Lotnictwa Cywilnego nie ma zasobów do kontrolowania operatorów pod kątem spełnienia tych wymogów. Z drugiej zaś strony:

• nowelizacja ustawy Prawo Lotnicze przewiduje kary finansowe za braki w dokumentacji;
• ubezpieczenie OC/AC operatora/pilota może „nie zadziałać” w sytuacji gdy ubezpieczyciel dopatrzy się uchybień prawnych w działalności operatora;
• poważne firmy, które działają w branży BSP nie mogą sobie pozwolić na takie braki i uzależnienie od nich całej działalności swojej organizacji;

Składając deklarację do lotów wg scenariusza NSTS deklarujemy spełnienie wszystkich wymogów zawartych w stosownych Wytycznych Prezesa ULC dla danego scenariusza. Z kolei starając się o zezwolenie na operację w kategorii szczególnej dokumentacja operatora (INOP lub same procedury jeśli lot nie jest na zasadach BVLOS) będzie pierwszą rzeczą, o którą urząd się upomni zanim wyda zezwolenie.

Oferta dla operatorów chętnych na zakup gotowej dokumentacji UAS.SPEC.050 obejmuje opracowanie w formie elektronicznej (do wydruku i/lub przechowywania w formie elektronicznej) liczące 47 stron, w tym – prócz stron tytułowych, spisu treści, skrótów, akronimów, definicji i oświadczeń – większą część stanowią przemyślane, usystematyzowane procedur i listy kontrolnych zgodnych z wymogami prawnymi. Oczywiście każda firma w swojej działalności może różnić się od innej (inne operacje, wykorzystywane BSP, personel). W związku z tym:

• opracowanie jest elastyczne, pozwala edytować i dopasować poszczególne procedury by zapewnić ich adekwatność do rodzaju operacji wykonywanych przez operatora;
• dokumentacja stanowi bazę do dalszej rozbudowy np. w stronę stworzenia kompletnej instrukcji operacyjnej zgodnej z Dodatkiem 5 do Rozporządzenia 2019/947 lub można jej użyć jako główna treść INOP i dopisać pozostałe wymogi ze wspomnianego Dodatku 5;
• opracowanie jest napisane zrozumiałym językiem nawet dla osób niezbyt biegłych w prawie lotniczym (zawiera spis treści, spis akronimów i używanych pojęć, krótkie i proste opisy, tabele i wskazane materiały źródłowe, do których się odnosi a także komentarze autora do poszczególnych fragmentów opracowania);

Ponad to:

• powyższa dokumentacja wypełnia też wszystkie wymogi wynikające z sekcji UAS.OPEN.050 dla lotów w kategorii otwartej;
• dokumentacja została opracowana przez osobę z wieloletnim doświadczeniem w przygotowywaniu tego typu dokumentacji stricte dla operatorów SBSP;
• w ramach zakupu dokumentacji nabywca dostaje również wsparcie merytoryczne (kontakt środkami komunikacji elektronicznej) w celu ewentualnego wyjaśnienia zapisów opracowania lub wskazówek w celu dostosowania procedur do działalności operatora;

Najważniejsze informacje:

Aktualna cena dokumentacji:	649 zł (brutto)
Rodzaj rachunku:	Faktura VAT
Format dokumentacji:	Plik edytowalny w formacie Microsoft Word (.DOCX)

UAS.SPEC.050 – przykład

Poniżej przedstawiam w formie graficznej przykłady procedur z UAS.SPEC.050, które znajdują się w oferowanym opracowaniu:

Formularz zamówienia

W celu wyrażenia chęci zamówienia proszę o skorzystanie z poniższego formularza:

Administratorem Państwa danych jest ten sam podmiot, który administruje danymi tej strony (SwiatDronow.pl). Więcej informacji tutaj.