Drony a prawo unijne

DRONY A PRAWO UE: 11 czerwca 2019 roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostały opublikowane dwa rozporządzenia unijne zawierające nowe zasady użytkowania dronów na terenie UE przy czym dwa pierwsze w wersji skonsolidowanej (ujednoliconej ze zmianami, które zaszły w nich później) zaczęły obowiązywać w całej Unii od 31.12.2020 r.:

Ważnym dokumentem choć nie stanowiącym prawa wprost jest dokument Easy Access Rules for UAS – zawierający materiały doradcze i AMC (akceptowalne sposoby rozumienia/stosowania prawa) dla rozporządzeń 2019/945 i 2019/947.

Pierwotną datę wprowadzenia tych przepisów w życie z 1.07.2020 r. na 31.12.2020r. w związku z ogólnoświatową pandemią zmieniło Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/746 z dnia 4 czerwca 2020 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/947 w odniesieniu do odroczenia dat rozpoczęcia stosowania niektórych środków w związku z pandemią COVID-19).

Dnia 29 stycznia 2020 r. odbyło się Seminarium ULC dla podmiotów szkoleniowych w sprawie przepisów UE – zapraszam na relację z tego wydarzenia, jest tu sporo wyjaśnień wprost od ULC, które dotyczą zmian unijnych. Warto jednak pamiętać, że po tym seminarium ukazały się dwa rozporządzenia zmieniające (2020/639 oraz 2020/1058), które wprowadziły dalsze zmiany w prawie.

Zapraszam również do zapoznania się w z prezentacją na temat prawa UE autorstwa Pawła Szymańskiego – Dyrektora Departamentu BSP w ULC, która to prezentacja w prosty sposób nakreśla ramy nowego prawa UE dla dronów.

Prawo UE weszło w życie w Polsce z dniem 31.12.2020 r. Ponieważ ustawodawca nie zdążył z ogłoszeniem polskich rozporządzeń w sprawie zasad lotów, stref geograficznych oraz wydawania certyfikatów, a także nie znowelizowano ustawy Prawo Lotnicze – Prezes Urzędu (ULC) wprowadził własne wytyczne regulujące część tych zasad.

Pierwsze wytyczne zostały ogłoszone 29-30.12.2020 r., później ulegały aktualizacjom (w 2021 r.), ostatnie aktualizacje są z czerwca 2023 r. i to one są aktualnie obowiązujące:

  • Wytyczne nr 15/2023 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 1 czerwca 2023 r. w sprawie sposobów wykonywania operacji przy użyciu systemów bezzałogowych statków powietrznych w związku z wejściem w życie przepisów rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczący – LINK
  • Wytyczne  nr 17/2023 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 6 czerwca 2023 r. w sprawie wyznaczania stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych – LINK

Poniższe Wytyczne opublikowano dla poszczególnych scenariuszy NSTS:

  • Wytyczne nr 6/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-01 dla operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) lub z widokiem z pierwszej osoby (FPV), wykonywanych z użyciem bezzałogowego statku powietrznego o masie startowej mniejszej niż 4 kg – LINK
  • Wytyczne nr 7/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-02 dla operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii wielowirnikowiec (MR), o masie startowej mniejszej niż 25 kg – LINK
  • Wytyczne nr 8/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-03 dla operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii stałopłat (A) o masie startowej mniejszej niż 25 kg – LINK
  • Wytyczne nr 9/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-04 dla operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii helikopter (H), o masie startowej mniejszej niż 25 kg – LINK
  • Wytyczne nr 10/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-05 dla operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego o masie startowej mniejszej niż 4 kg, w odległości nie większej niż 2 km od pilota bezzałogowego statku powietrznego – LINK
  • Wytyczne nr 12/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-07 dla operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii stałopłat (A) o masie startowej mniejszej niż 25 kg, w odległości nie większej niż 2 km od pilota bezzałogowego statku powietrznego – LINK
  • Wytyczne nr 13/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 11 maja 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-08 dla operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii helikopter (H) o masie startowej mniejszej niż 25 kg, w odległości nie większej niż 2 km od pilota bezzałogowego statku powietrznego – LINK
  • Wytyczne nr 18/2023 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 6 czerwca 2023 r. w sprawie Krajowego Scenariusza Standardowego NSTS-06 dla operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego kategorii wielowirnikowiec (MR) o masie startowej mniejszej niż 25 kg, w odległości nie większej niż 2 km od pilota bezzałogowego statku powietrznego – LINK

Nowy podział operacji BSP

Pierwsze ważne rozgraniczenie to różnica między operatorem a pilotem. Osoba pilotująca drona to pilot. Operator oznacza dowolną osobę prawną lub fizyczną eksploatującą lub zamierzającą eksploatować co najmniej jeden bezzałogowy system powietrzny. W uproszczeniu: jest to właściciel drona. Najłatwiej zrozumieć to przez porównanie: operator to np. firma zatrudniająca pracowników (pilotów), pilotujących drony eksploatowane przez firmę. Nie mniej operator BSP może być też pilotem, bo definicja operatora zakłada, że może to być osoba zarówno prawna jak i fizyczna.

W prawie europejskim znika podział na loty dronów „w celach rekreacyjnych i sportowych” oraz „w celach innych niż rekreacyjne i sportowe”. Nie będzie zatem rozgraniczenia między lotami „komercyjnymi” a pozostałymi: „rekreacyjnymi i sportowymi”.

Dodatkowo w polskim prawie operacje z użyciem BSP dzieli się na operacje w zasięgu wzroku (VLOS) i poza zasięgiem wzroku (BVLOS) oraz operacje FPV (bez kontaktu wzrokowego z dronem, jedynie z użyciem podglądu z kamery pokładowej).

Prawo unijne nie rezygnuje całkiem z powyższych, ale główny podział operacji z użyciem dronów jest nowy i bazuje na trzech innych kategoriach lotów. Podział ten jest związany przede wszystkim z ryzykiem, jakie ze sobą niosą loty w każdej z kategorii dla osób na ziemi i innych użytkowników przestrzeni powietrznej. Są to:

  • Kategoria Otwarta – operacje VLOS nie wymagające uzyskania zgody/zezwolenia, drony o masie poniżej 25kg i loty do maksymalnej wysokości 120m nad terenem (lub ponad przeszkodą wyższą niż 120m), w których ryzyko dla osób trzecich jest bliskie zeru. Kategoria ta zawiera dodatkowe 3 podkategorie lotów: A1, A2, A3.
  • Kategoria Szczególna – operacje VLOS/BVLOS wykonywane za oświadczeniem stosowania się do standardowych scenariuszy lub wymagające uzyskania zezwolenia od właściwego organu z racji większego ryzyka dla osób trzecich w porównaniu  do operacji z Kategorii Otwartej. Zezwolenie może tyczyć się pojedynczej operacji, grupy operacji. Trzecia możliwość wykonywania lotów w tej kategorii to zdobycie przez operatora certyfikatu LUC.
  • Kategoria Certyfikowana – obejmuje operacje VLOS/BVLOS, które wymagają certyfikacji bezzałogowego systemu powietrznego na podstawie rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/945 i certyfikacji operatora oraz, w stosownych przypadkach, uzyskania licencji przez pilota bezzałogowego statku powietrznego. Kategoria Certyfikowana obejmuje operacje wysokiego ryzyka dla osób postronnych – porównywalnego do ryzyka wykonywania lotów załogowymi statkami powietrznymi.

Kategoria Otwarta (Open)

Z punktu widzenia osób, które nie mają uprawnień (obecnego świadectwa kwalifikacji) i nie zamierzają ich robić w przyszłości – najważniejsze będą dla nich zasady Kategorii Otwartej, w której loty są bardziej ogólnodostępne bez uzyskiwania pozwoleń, masa BSP w zakresie 0-25kg mieści w sobie większość latających konstrukcji, a wysokość do 120m dla większości lotów jest wystarczająca. Kategoria ta ma też swoje spore ograniczenie – tyczy się niemożliwości latania nad osobami postronnymi w przypadku dronów cięższych niż 250g. Dodatkowo osoby latające w poszczególnych podkategoriach będą musiały przejść szkolenie on-line wraz z egzaminem i zdać go, by uzyskać możliwość latania dronem. Więcej odnośnie tego zakazu dowiecie się w opisach poszczególnych podkategorii, które zawiera Kategoria Otwarta:

Podkategoria A1 – Loty nad ludźmi

Loty nad ludźmi w Kategorii Otwartej dozwolone są tylko dla dronów o najmniejszym ryzyku wyrządzenia krzywdy osobom postronnym. Z tego względu takie loty będą możliwe tylko dla dronów o masie poniżej 250g oraz takich, które zostaną uznane przez UE za zabawkę (czyli ich użytkowanie jest nieszkodliwe nawet dla dzieci – tutaj więcej). Drony cięższe niż 250g, ale nie więcej niż 900g (lub generujące <80J energii kinetycznej w momencie uderzenia – o tym będzie dalej) będą mogły wykonywać loty, w których dopuszcza się przypadkowy przelot nad osobą postronną, ale w momencie zauważenia przez operatora takiej sytuacji czas przelotu nad taką osobą musi zostać skrócony do minimum. Mimo spełnienia wymagań co do wagi <250g lub klasyfikacji jako zabawka – drony te nie będą mogły latać nad zgromadzeniami osób na wolnym powietrzu.

Zgodnie z definicją z Rozporządzenia Wykonawczego:

„zgromadzenia osób” oznaczają zgromadzenia, w przypadku których zagęszczenie obecnych osób uniemożliwia im przemieszczanie się;

„osoby postronne” oznaczają osoby, które nie uczestniczą w wykonywaniu operacji z użyciem bezzałogowego systemu powietrznego lub które nie są świadome poleceń wydawanych przez operatora bezzałogowego systemu powietrznego i zalecanych przez niego środków bezpieczeństwa;

Podkategoria A2 – Loty blisko ludzi

Podkategoria A2 dopuszcza możliwość lotu nie bliżej niż 30m w poziomie od osób postronnych w przypadku gdy prędkość pozioma lotu przekracza 5 m/s lub nie bliżej niż 5m w poziomie od osób postronnych jeśli dron posiada taki tryb ograniczenia prędkości (do tych 5 m/s).

Podkategoria A3 – Loty z dala od ludzi

Obejmuje loty poza obszarami zaludnionymi/zamieszkałymi/zatłoczonymi (ang. „congested area” – obszary wykorzystywane do celów mieszkalnych, komercyjnych, przemysłowych lub rekreacyjnych), są to obszary z założenia bez osób postronnych (puste pole, łąka).

Wszystko co nie mieści się w ramach Kategorii Otwartej można uznać za operację z Kategorii Szczególnej (loty BVLOS, loty nad ludźmi itd.). Kategoria ta została opisana niżej.

Nowy podział bezzałogowców na klasy C0-C4

Prócz podziału na rodzaje operacji pod względem ryzyka i co za tym idzie – odległości od ludzi Komisja Europejska wprowadza również podział samych dronów na klasy od C0 do C4 wg kryteriów. Nieco dokładniej specyfikację każdej z klas BSP od C0 do C4 opisałem w osobnym artykule: WPROWADZENIE DO PRZEPISÓW UE: CZĘŚĆ 1 – KLASY BEZZAŁOGOWCÓW W KATEGORII OTWARTEJ. Poniżej skrótowo:

C0 – drony o masie <250g i maksymalnej prędkości lotu <19m/s z ograniczeniem wysokości lotu maksymalnie do 120m. Drony klasy C0 mogą latać we wszystkich podkategoriach Kategorii Otwartej.

C1 – drony o masie <900g lub takie, które podczas zderzenia z człowiekiem generują energię kinetyczną <80J, o maksymalnej prędkości lotu <19m/s z ograniczeniem wysokości lotu maksymalnie do 120m. Drony klasy C1 mogą latać we wszystkich podkategoriach Kategorii Otwartej (A1, A2 i A3).

C2 – drony o masie <4kg, które mają tryb wolnego lotu włączany z aparatury i ograniczony do prędkości <3m/s w poziomie, z ograniczeniem wysokości lotu maksymalnie do 120m. Drony klasy C2 mogą latać w podkategoriach A2 (blisko ludzi, minimalnie 5m lub 30m) i A3 (z dala od ludzi) Kategorii Otwartej.

C3 – drony o masie <25kg, które mogą latać w różnych trybach automatycznych i mają ograniczenie wysokości lotu do 120m. Drony klasy C3 dopuszczone są tylko do podkategorii A3 (z dala od ludzi) Kategorii Otwartej.

C4 – drony o masie <25kg, które nie mają trybów automatycznych z wyjątkiem standardowej stabilizacji lotu (bliżej im np. do modeli latających).

Dodatkowo obowiązują dodatkowe ograniczenia co do napięcia zasilania, generowanego hałasu, zdalnej identyfikacji w locie, geofencingu („geoawareness systems” / „świadomość przestrzenna”), długości uwięzi i kilku innych parametrów, które zainteresują głównie producentów dronów. Wszystkie szczegółowe wymogi obowiązujące każdą z klas C0-C4 znalazły się w załączniku do Rozporządzenia Delegowanego (od strony 23).

Drony w prawo UE - nowe regulacje unijne prawa dronowego dla kategorii otwartej
Drony w prawo UE – nowe regulacje unijne prawa dronowego dla kategorii otwartej

Przepisy szczególne i przejściowe dla dronów

Żadne z obecnych na rynku dronów nie mają nadanej nowej klasy C0-C4 (również nie mają C5 i C6 – są to klasy dronów do kategorii szczególnej). W związku z tym wszystkie obecne na rynku drony to „stare drony”, które podlegają pod 2 letni okres przejściowy:

Drony a prawo UE - przepisy przejściowe dla starych dronów
Drony a prawo UE – przepisy przejściowe dla starych dronów

Rozporządzenie Wykonawcze (Art. 20) zawiera zapis: drony niezgodne z rozporządzeniem delegowanym i których nie skonstruowano do użytku prywatnego mogą być nadal eksploatowane na następujących warunkach, jeżeli wprowadzono je do obrotu przed dniem 1 lipca 2022 r.

  • a) w podkategorii A1 pod warunkiem, że bezzałogowy statek powietrzny ma maksymalną masę startową wynoszącą mniej niż 250 g wraz z obciążeniem użytkowym;
  • b) w podkategorii A3 pod warunkiem, że bezzałogowy statek powietrzny ma maksymalną masę startową wynoszącą mniej niż 25 kg wraz z paliwem i obciążeniem użytkowym;

To oznacza, że wszystkie obecnie latające drony (i te wprowadzane do obrotu jeszcze przez długi czas, bo do 1 lipca 2022 r.) będą mogły latać w podkategorii A3 Kategorii Otwartej, czyli z dala od ludzi chyba, że ważą <250g.

Dodatkowo Artykuł 22 definiuje przepisy przejściowe dla dronów niespełniających Rozporządzenia Delegowanego:

Artykuł 22 – Przepisy przejściowe

Nie naruszając przepisów art. 20, użytkowanie w kategorii „otwartej” bezzałogowych systemów powietrznych, które nie spełniają wymogów określonych w częściach 1–5 załącznika do rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/945, dopuszcza się w okresie przejściowym wynoszącym dwa lata, rozpoczynającym się rok po dacie wejścia w życie niniejszego rozporządzenia (czyli 2 lata od 1 lipca 2020), z zastrzeżeniem następujących warunków:

a) bezzałogowy statek powietrzny o maksymalnej masie startowej mniejszej niż 500 g jest eksploatowany w graniach wymogów operacyjnych określonych w sekcji UAS.OPEN.020 pkt 1 w części A załącznika (podkategoria A1) przez pilotów bezzałogowych statków powietrznych posiadających poziom kompetencji określony przez dane państwo członkowskie;

b) bezzałogowy statek powietrzny o maksymalnej masie startowej mniejszej niż 2 kg jest eksploatowany w taki sposób, że zachowywana jest minimalna odległość 50 metrów w poziomie od osób, a piloci bezzałogowych statków powietrznych posiadają poziom kompetencji co najmniej równorzędny poziomowi określonemu w sekcji UAS.OPEN.030 pkt 2 (podkategoria A2) w części A załącznika;

c) bezzałogowy statek powietrzny o maksymalnej masie startowej mniejszej niż 25 kg jest eksploatowany w granicach wymagań operacyjnych określonych w sekcji UAS.OPEN.040 pkt 1 i 2, a piloci bezzałogowych statków powietrznych posiadają poziom kompetencji co najmniej równorzędny poziomowi określonemu w sekcji UAS.OPEN.020 pkt 4 lit. b) w części A załącznika.

Okres przejściowy potrwa 2 lata od 31.12.2020 roku – a zatem do 31.12.2022 roku dronami już obecnymi na rynku będzie można operować na zasadach:

Ad. a) drony do 500g – pilot BSP nie wykonuje lotu nad zgromadzeniami osób oraz zakłada, że w normalnych okolicznościach lot nie będzie przebiegał nad osobami postronnymi; w przypadku nieprzewidzianego przelotu nad osobami postronnymi pilot bezzałogowego statku powietrznego ogranicza w możliwie największym stopniu czas, przez jaki BSP przelatuje nad tymi osobami;

Ad. b) drony do 2kg – minimalna odległość 50 metrów w poziomie od osób, a piloci BSP zapoznali się z instrukcją użytkowania dostarczoną przez producenta BSP i posiadają certyfikat kompetencji pilota BSP wydany przez właściwy organ;

Certyfikat ten można uzyskać spełniając warunku:

  • zaliczone szkolenie on-line i egzamin on-line z teorii;
  • ukończenie szkolenia praktycznego w trybie samokształcenia w zakresie warunków operacyjnych dla podkategorii A3 (określonych w sekcji UAS.OPEN.040 pkt 1 i 2);
  • złożenie oświadczenia o ukończeniu szkolenia praktycznego w trybie samokształcenia oraz zaliczenie dodatkowego egzaminu z wiedzy teoretycznej przeprowadzanego przez ośrodek szkolenia.

Egzamin w ośrodku szkolenia obejmuje co najmniej 30 pytań wielokrotnego wyboru mających na celu ocenę wiedzy pilota bezzałogowego statku powietrznego na temat technicznych i operacyjnych środków ograniczających ryzyko na ziemi, dotyczących, w odpowiednich proporcjach, następujących dziedzin: (i) meteorologia, (ii) osiągi bezzałogowego systemu powietrznego w locie, (iii) techniczne i operacyjne środki ograniczające ryzyko na ziemi;

Ad. c) dron o masie nie większej niż 25kg – 1) loty muszą być wykonywane na obszarze, na którym pilot BSP może oczekiwać, że w normalnych okolicznościach przez cały czas trwania operacji z użyciem BSP operacja nie będzie stwarzać zagrożenia dla osób postronnych w granicach obszaru, nad którym wykonywany jest lot bezzałogowym statkiem powietrznym oraz 2) muszą być wykonywane w bezpiecznej odległości co najmniej 150 metrów w poziomie od terenów mieszkaniowych, użytkowych, przemysłowych lub rekreacyjnych („congested area”).

Dodatkowo od pilota wymaga się by ukończył szkolenie online, a następnie zaliczył egzamin online z wiedzy teoretycznej przeprowadzany przez właściwy organ lub przez podmiot uznany przez właściwy organ państwa członkowskiego rejestracji operatora bezzałogowego systemu powietrznego. Egzamin musi obejmować 40 pytań wielokrotnego wyboru dotyczących, w odpowiednich proporcjach, następujących dziedzin: (i) bezpieczeństwo lotnicze; (ii) ograniczenia korzystania z przestrzeni powietrznej; (iii) regulacje lotnicze; (iv) ograniczenia możliwości człowieka; (v) procedury operacyjne; (vi) ogólna wiedza na temat bezzałogowych systemów powietrznych; (vii) ochrona prywatności i danych; (viii) ubezpieczenie; (ix) bezpieczeństwo;

Kategoria Szczególna (Specific)

Najprościej zrozumieć Kategorię Szczególną jako operacje z użyciem BSP, które nie mieszczą się w Kategorii Otwartej przede wszystkim ze względu na zwiększone ryzyko tych operacji dla osób postronnych. Stąd dopiero tutaj mamy większe przyzwolenie na loty nad ludźmi czy też jakiekolwiek loty BVLOS. Oczywiście istnieje jeszcze Kategoria Certyfikowana (Certified), ale tym operacjom jest bliżej do operacji załogowych statków powietrznych niż bezzałogowców, a odpowiednie regulacje jeszcze się nie pojawiły.

Loty w tej kategorii będą odbywać się na podstawie:

1) oświadczenia o lotach według scenariusza standardowego (opublikowanego przez EASA – europejskiego scenariusza standardowego, lub przez ULC – narodowego scenariusza standardowego), lub

2) zgody wydanej przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, lub

3) uzyskanego certyfikatu LUC będącego Certyfikatem Operatora Lekkiego Bezzałogowego Systemu Powietrznego.

Scenariusze standardowe będą określać bardzo szczegółowo zasady wykonywanych lotów, wymagane parametry i wyposażenie BSP, jak również stopień wymaganego wyszkolenia personelu lotniczego. Operacje wykraczające poza dostępne scenariusze będą mogły być wykonane na podstawie jednorazowej zgody z ULC, lub posiadanego certyfikatu LUC, który przeznaczony ma być dla podmiotów i świadczyć będzie o ich właściwym przygotowaniu do konkretnych operacji BSP. – Źródło: https://www.ulc.gov.pl/pl/drony/wdrazanie-przepisow-ue/4718-informacje-ogolne

Scenariusze standardowe ogólnoeuropejskie STS-01 i STS-02 znalazły się w ROZPORZĄDZENIU WYKONAWCZYM KOMISJI (UE) 2020/639 z dnia 12 maja 2020 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/947 w odniesieniu do scenariuszy standardowych dla operacji wykonywanych w zasięgu widoczności wzrokowej lub poza zasięgiem widoczności wzrokowej:

  • STS-01 – obejmuje operacje wykonywane w zasięgu widoczności wzrokowej („VLOS”) na maksymalnej wysokości 120 m nad kontrolowanym obszarem naziemnym w środowisku zaludnionym przy użyciu noszącego oznakowanie CE SBSP klasy C5;
  • STS-02 – obejmuje operacje, które mogą być wykonywane poza zasięgiem widoczności wzrokowej („BVLOS”) z użyciem bezzałogowego statku powietrznego w odległości nie większej niż 2 km od pilota bezzałogowego statku powietrznego przy obecności obserwatorów przestrzeni powietrznej, na maksymalnej wysokości 120 m nad kontrolowanym obszarem naziemnym w słabo zaludnionym środowisku oraz przy użyciu noszącego oznaczenie CE SBSP klasy C6.

Warto zauważyć, że zgodnie z założeniami STS-01 i STS-02 dla tych scenariuszy przewidziano możliwość lotów dronami, które są przypisane do innych klas: C5 dla STS-01 i C6 sla STS-02. Wymagania co do klas C5 i C6 zostały opisane w ROZPORZĄDZENIU DELEGOWANYM KOMISJI (UE) 2020/1058 z dnia 27 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie delegowane delegowane (UE) 2019/945 w odniesieniu do wprowadzenia dwóch nowych klas systemów bezzałogowych statków powietrznych.

Krajowe scenariusze standardowe NSTS

Na obecną chwilę przez okres 2 lat (do 31.12.2022 r.) operator może deklarować się do wykonywania operacji wg krajowych scenariuszy narodowych, które zostały opisane w Wytycznych Prezesa ULC nr 15 – 23:

W związku z opublikowanie Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1166 z 15 lipca 2021 r. oświadczenia do NSTS można składać do 2.12.2023 r. a samo oświadczenie jest ważne 2 lata.

Rejestracja operatorów (również dronów, ale tylko w kategorii certyfikowanej!)

Rejestracji operatorów można dokonać od 31.12.2020 r. na stronie: https://drony.ulc.gov.pl/. Zarejestrować powinien się w zasadzie każdy latający dronem. Nie obowiązuje to jedynie osób, które mają drony poniżej 250g bez kamery (lub innego czujnika rejestrującego dane) lub będące dronami zabawkami zgodnie z dyrektywą UE nr 2009/48/W.

Rozporządzenie Wykonawcze 2019/947 zakłada, że:

(14) Operatorzy bezzałogowych statków powietrznych powinni podlegać rejestracji, w przypadku gdy eksploatują bezzałogowy statek powietrzny, który w przypadku uderzenia może przekazać człowiekowi energię kinetyczną o wartości powyżej 80 dżuli lub którego eksploatacja wiąże się z zagrożeniami dla prywatności, ochrony danych osobowych, bezpieczeństwa lub środowiska. 

(15) Z badań wynika, że bezzałogowe statki powietrzne o masie startowej wynoszącej 250 g lub więcej stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa, a zatem operatorów bezzałogowych systemów powietrznych eksploatujących tego rodzaju bezzałogowe statki powietrzne należy zobowiązać do tego, by się zarejestrowali, w sytuacji gdy wykonują operacje z użyciem tego rodzaju statku powietrznego w kategorii „otwartej”.

(16) Mając na względzie zagrożenia dla prywatności i ochrony danych osobowych, operatorzy bezzałogowych statków powietrznych powinni podlegać rejestracji, jeżeli wykonują operacje z użyciem bezzałogowego statku powietrznego, który jest wyposażony w czujnik zdolny do gromadzenia danych osobowych. Nie powinno to jednak dotyczyć bezzałogowego statku powietrznego, który uznaje się za zabawkę w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE w sprawie bezpieczeństwa zabawek.

Dokładne zasady rejestracji zarówno dronów jak i operatorów zostały omówione w Artykule 14 Rozporządzenia Wykonawczego 2019/947.

1. Państwa członkowskie tworzą i utrzymują systemy dokładnej rejestracji bezzałogowych systemów powietrznych, których konstrukcja podlega certyfikacji, oraz operatorów bezzałogowych systemów powietrznych, których operacje mogą stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa, ochrony, prywatności oraz ochrony danych osobowych lub środowiska.

4. Państwa członkowskie zapewniają, aby systemy rejestracji były cyfrowe i interoperacyjne oraz umożliwiały wzajemny dostęp i wymianę informacji za pośrednictwem repozytorium, o którym mowa w art. 74 rozporządzenia (UE) 2018/1139.

6. Państwa członkowskie nadają operatorom bezzałogowych systemów powietrznych oraz bezzałogowym systemom powietrznym, które wymagają rejestracji, niepowtarzalny cyfrowy numer rejestracyjny umożliwiający ich indywidualną identyfikację. 

8. Operatorzy bezzałogowych systemów powietrznych umieszczają swój numer rejestracyjny na każdym bezzałogowym statku powietrznym spełniającym warunki określone w ust. 5.

Rejestracja operatorów

5. Operatorzy bezzałogowych systemów powietrznych rejestrują się:

  • a) jeżeli wykonują operacje w kategorii „otwartej” z użyciem któregokolwiek z następujących bezzałogowych statków powietrznych:
    • (i) które mają MTOM wynoszącą 250 g lub więcej lub które w przypadku uderzenia mogą przekazać człowiekowi
      energię kinetyczną o wartości powyżej 80 dżuli;
    • (ii) które wyposażono w czujnik zdolny do zbierania danych osobowych, chyba że dany statek powietrzny spełnia
      wymogi dyrektywy 2009/48/WE;
  • b) jeżeli wykonują operacje w kategorii „szczególnej” z użyciem bezzałogowego statku powietrznego bez względu na jego masę.

2. Systemy rejestracji operatorów bezzałogowych systemów powietrznych muszą udostępniać pola przeznaczone do wprowadzania i wymiany następujących informacji:

  • a) imię i nazwisko oraz data urodzenia w przypadku osób fizycznych oraz nazwa i numer identyfikacyjny w przypadku osób prawnych;
  • b) adres operatorów bezzałogowych systemów powietrznych;
  • c) ich adres e-mail i numer telefonu;
  • d) numer polisy ubezpieczeniowej dla bezzałogowego systemu powietrznego, jeżeli wymaga jej prawo Unii lub prawo krajowe;
  • e) potwierdzenie przez osoby prawne następującego oświadczenia: „Wszyscy członkowie personelu bezpośrednio zaangażowani w operacje mają kompetencje konieczne, aby wykonywać swoje zadania, a bezzałogowy system powietrzny będzie obsługiwany wyłącznie przez pilotów bezzałogowych statków powietrznych posiadających odpowiedni poziom kompetencji”;
  • f) posiadane zezwolenia na operację oraz certyfikaty LUC oraz oświadczenia, w odniesieniu do których przekazano potwierdzenie zgodnie z art. 12 ust. 5 lit. b).

Rejestracja dronów

7. Właściciel bezzałogowego statku powietrznego, którego konstrukcja podlega certyfikacji, dokonuje rejestracji tego statku. Przynależność państwową i znak rejestracyjny bezzałogowego statku powietrznego ustala się zgodnie z załącznikiem 7 ICAO. Bezzałogowy statek powietrzny nie może być jednocześnie zarejestrowany w więcej niż jednym państwie członkowskim.

3. Systemy rejestracji bezzałogowych statków powietrznych, których konstrukcja podlega certyfikacji, muszą zapewniać pola przeznaczone do wprowadzania i wymiany następujących informacji:

  • a) nazwa producenta;
  • b) oznaczenie bezzałogowego statku powietrznego nadane przez producenta;
  • c) numer seryjny bezzałogowego statku powietrznego;
  • d) imię i nazwisko, adres, adres e-mail oraz numer telefonu osoby fizycznej lub prawnej, w której imieniu zarejestrowano bezzałogowy statek powietrzny.

Nowe „prawo jazdy na drona”

Od 31.12.2020 r. operatorzy-piloci, którzy chcą zdobyć nowe uprawnienia robią to na nowych zasadach unijnych. Dla „starych” świadectw kwalifikacji UAVO przewidywany jest 1-roczny okres przejściowy. Będzie to czas na wymianę ŚK UAVO na nowe uprawnienia (konwersja świadectwa kwalifikacji UAVO).

Nowe uprawnienia mają mieć formę pliku PDF, do wydrukowania lub przechowywania w oryginalne na swoim smartfonie.

Okres przejściowy dla świadectw kwalifikacji UAVO

Okres przejściowy dla świadectw został określony w Art. 21 Rozporządzenia Wykonawczego:

Artykuł 21 – Dostosowanie zezwoleń, oświadczeń i certyfikatów

1. Zezwolenia udzielone operatorom bezzałogowych systemów powietrznych, certyfikaty kompetencji pilota bezzałogowego statku powietrznego i oświadczenia składane przez operatorów bezzałogowych systemów powietrznych lub równoważna dokumentacja, wydane na podstawie prawa krajowego, zachowują ważność do dnia 31 grudnia 2021 r.
2. Do dnia 1 lipca 2021 r. państwa członkowskie dokonują konwersji – zgodnie z niniejszym rozporządzeniem – istniejących certyfikatów kompetencji pilota bezzałogowego statku powietrznego oraz swoich zezwoleń dla operatorów bezzałogowych systemów powietrznych oraz oświadczeń złożonych przez tych operatorów bądź równoważnej dokumentacji, w tym wydanych do wspomnianej daty.
3. Nie naruszając przepisów art. 14, operacje z użyciem bezzałogowych systemów powietrznych wykonywane w ramach klubów i stowarzyszeń modelarstwa lotniczego mogą być kontynuowane zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi i bez zezwolenia wydanego zgodnie z art. 16 do dnia 1 lipca 2022 r.