Od nowego roku przez okres 8 miesięcy (do 1.08.2026 r.) obowiązywać będzie nowe zwolnienie (alternatywnie nazywane „odstępstwem”) z przestrzegania niektórych przepisów prawa europejskiego dla operacji wykonywanych przez podmioty z sektora publicznego. Zwolnienie wprowadzone decyzją Prezesa ULC nr LBSP.503.1.2025.ULC.1 objęło w większości służby, straże, organy administracji rządowej, operatorów infrastruktury krytycznej i więcej. Zapraszam do zapoznania się z przeprowadzoną analizą treści tego zwolnienia.

Zwolnienie z KON i klasy C5/C6 w STS-01/02

Zwolnienie, które zostało ogłoszone 29 grudnia 2025 r. dotyczy zwolnienia podmiotów przede wszystkim z konieczności zapewnienia kontrolowanego obszaru naziemnego (KON) oraz klasy C5/C6 w scenariuszach europejskich, pozostałe wymogi kategorii szczególnej i STS-01/02 zostają zachowane.

Przyjrzyjmy się najpierw jakich podmiotów dotyczy to zwolnienie. Prezes ULC zwolnił:

1. organy administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego wraz z podległymi jednostkami organizacyjnymi, służbami, strażami i inspekcjami, w szczególności odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i porządek publiczny, obronność, ochronę granicy państwowej, ochronę przeciwpożarową, ratownictwo oraz zarządzanie kryzysowe,
2. operatorów infrastruktury krytycznej,
3. państwowe osoby prawne oraz państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, a także państwowe jednostki organizacyjne wykonujące zadania z zakresu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, w tym organizacje pozarządowe i formacje ochotnicze, którym zadania te powierzono na podstawie przepisów odrębnych, w szczególności jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego i wodnego, jednostki ochotniczego pogotowia ratunkowego,
4. podmioty wykonujące operacje z użyciem systemów bezzałogowych statków powietrznych na podstawie umowy, porozumienia albo zlecenia zawartego z podmiotami, o których mowa w pkt 1–3;
5. podmioty systemu szkolnictwa wyższego i nauki w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2004 r. poz. 1571, z późn. zm.), finansowane ze środków publicznych lub wykonywane na zlecenie podmiotów, o których mowa w pkt 1–3, w zakresie niezbędnym do realizacji tych projektów badawczych,

– w celu realizacji ich ustawowych albo statutowych zadań.

Warto zwrócić uwagę w tym miejscu na pkt. 4, który mówi o innych podmiotach wykonujących operacje z użyciem BSP na podstawie umowy, porozumienia lub zlecenia zawartego z podmiotami, o których mowa w pkt. 1–3. Ten zapis umożliwia korzystanie ze zwolnienia przez prywatne firmy jeśli zawarły one umowę, porozumienie lub mają zlecenie od podmiotów wyszczególnionych w trzech pierwszych punktach.

Zwolnienie obejmuje w ramach STS-01 (rozdział I dodatek 1 do załącznika do 2019/947) następujące części scenariusza:

• UAS.STS-01.020 pkt 1 lit. c oraz f:
  • 1, c) – dot. kontrolowanego obszaru naziemnego (KON);
  • 1, f) – dot. klasy C5 systemu BSP i spełniania wymogów tej klasy oraz eksploatacji z aktywnym i zaktualizowanym systemem RID;
• UAS.STS-01.030 pkt 2 oraz pkt 8 – 10:
  • 2) – dot. określenia przestrzeni operacji i bufora ryzyka naziemnego, w tym KON;
  • 8) – dot. ustanowienia KON przed rozpoczęciem operacji;
  • 9) – dot. osób przebywających na KON;
  • 10) – dot. deklaracji i etykiety klasy C5 systemu BSP;
• UAS.STS-01.040 pkt 2 lit. f:
  • 2, f) – dot. zapewnienia KON przez pilota;

W skrócie – w ramach STS-01 podmioty zwolnione nie muszą wykonywać lotów dronami klasy C5, nie muszą mieć modułu RID (RemoteID – zdalnej identyfikacji) oraz nie jest konieczne zapewnienie KON dla takich lotów.

Dla STS-02 (rozdział II dodatek 1 do załącznika do 2019/947):

• UAS.STS-02.020 pkt 2, pkt 4 – 6 oraz pkt 8:
  • 2) – dot. kontrolowanego obszaru naziemnego (KON);
  • 4) – dot. VLOS dla fazy startu i lądowania;
  • 5) – dot. ograniczenia odległości lotu BVLOS do 1 km bez obserwatora oraz poruszania się BSP po zaprogramowanym torze lotu, gdy BSP jest poza zasięgiem wzroku pilota;
  • 6) – dot. warunków BVLOS w przypadku uczestniczenia w operacji obserwatorów przestrzeni powietrznej (odpowiednie rozmieszczenie na obszarze z pokryciem obszaru operacji, ograniczenie <2 km od pilota, ograniczenie <1 km od obserwatora będącego najbliżej BSP, ograniczenie odległości między dwoma obserwatorami < 1 km, zapewnienie niezawodnych i skutecznych środków komunikacji miedzy pilotem a obserwatorami);
  • 8) – dot. a) klasy C6 systemu BSP, b) eksploatacji go z aktywnym systemem geocage dla przestrzeni lotu, oraz c) z aktywnym systemem RID;
• UAS.STS-02.030 pkt 2, pkt 8 – 11:
  • 2) – dot. określenia przestrzeni operacji i bufora ryzyka naziemnego, w tym KON;
  • 8) – dot. zastosowania środków ograniczających ryzyko wtargnięcia osób postronnych na KON;
  • 9) – dot. osób postronnych w KON;
  • 10) – dot. procedur dla obserwatorów przestrzeni powietrznej (prawidłowe rozmieszczenie i liczbę obserwatorów, weryfikacja czy zapewniono właściwą widoczność i planowaną odległość dla obserwatorów, czy nie ma przeszkód terenowych ograniczających widoczność obserwatorom, czy nie występują luki między strefami pokrytymi przez każdego z obserwatorów, ustanowiono skuteczną łączność z każdym z obserwatorów, ustanowiono środki stosowane przez obserwatorów w określaniu pozycji BSP; poinformowano obserwatorów o planowanej trasie lotu i przebiegu czasowym lotu);
  • 11) – dot. zapewnienia deklaracji i etykiety klasy dla C6;
• UAS.STS-02.040 pkt 1, pkt 2 lit. e oraz f:
  • 1) – dot. ustanowienia programowalnej przestrzeni lotu i procedur sprawdzania, czy środki służące zakończeniu lotu (FTS) i funkcja programowania przestrzeni operacji BSP funkcjonują prawidłowo oraz czy RID jest aktywny i aktualny;
  • 2, e) – dot. przekazywania kontroli nad BSP do innej stacji kierowania;
  • 2, f) – dot. informowania obserwatorów o odchyleniach od planowanej trasy i przebiegu czasowego;

W przypadku STS-02 zwolnienie obejmuje KON i klasę C6 drona (w tym posiadanie RID w dronie), ale też dodatkowo konieczność wykorzystywania obserwatorów w BVLOS i zakaz przekazywania kontroli z jednej stacji kierowania do drugiej.

W obu przypadkach (STS-01 i STS-02) operacje te należy wykonywać przy użyciu BSP będącego produktem seryjnym wprowadzonym do obrotu, z wyłączeniem BSP skonstruowanych do użytku prywatnego, pod warunkiem prowadzenia operacji z zachowaniem bezpiecznej odległości, rozumianej jako odległość bezzałogowego statku powietrznego od innych statków powietrznych, przeszkód, osób niezaangażowanych lub zwierząt, zapewniającą uniknięcie kolizji lub stworzenia zagrożenia, ustalaną na podstawie analizy panujących warunków meteorologicznych, otoczenia i przeszkód w obszarze wykonywania operacji oraz rodzaju używanego bezzałogowego statku powietrznego i kwalifikacji pilota.

Warto pamiętać, że wszystkie pozostałe obowiązki dla kategorii szczególnej i STS-01/02 zostały zachowane. W związku z powyższym piloci powinni mieć uprawnienia STS-01 lub STS-02 by móc latać na podstawie tych zwolnień, a operator powinien zgodnie z sekcją UAS.SPEC.050 spełnić wszelkie obowiązki dla kategorii szczególnej (instrukcja operacyjna, opracowanie procedur, prowadzenie rejestrów personelu, sprzętu, przeglądów technicznych i samych operacji). Pozostałe obowiązki szczegółowe są zawarte w samych STS-01/02 (Dodatek 1, Rozdział 1/2 do Rozporządzenia 2019/947).

Okres obowiązywania zwolnienia dla sektora publicznego

Ponieważ zwolnienia te mają konkretną procedurę wprowadzenia w żtcie, mogą być one ważne przez maksymalnie 8 miesięcy z możliwością przedłużenia. W związku z powyższym okres obowiązywania obydwu zwolnień określono na: od 1.01.2026 r. do 1.08.2026 r.

Podstawa prawna zwolnienia

Prezes ULC zastosował art. 71 ust. 1, Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 r. (w skrócie: rozporządzenie bazowe 2018/1139), w którym wskazany ustęp brzmi:

Przepisy dotyczące elastyczności

1. Państwa członkowskie mogą przyznawać wszelkim osobom fizycznym lub prawnym podlegającym niniejszemu rozporządzeniu zwolnienia z wymogów mających zastosowanie do danej osoby zgodnie z rozdziałem III, innych niż zasadnicze wymogi określone w tym rozdziale, lub zgodnie z aktami delegowanymi lub wykonawczymi przyjętymi na podstawie tego rozdziału, w przypadku pilnych nieprzewidzianych okoliczności mających wpływ na te osoby lub w przypadku potrzeb operacyjnych tych osób, jeżeli spełnione są wszystkie poniższe warunki:
a) nie ma możliwości odpowiedniego zareagowania na te okoliczności lub potrzeby w sposób zgodny z mającymi zastosowanie wymogami;
b) bezpieczeństwo, ochrona środowiska oraz zgodność z odpowiednimi zasadniczymi wymogami są zapewnione, w razie konieczności poprzez zastosowanie środków łagodzących;
c) państwo członkowskie ograniczyło na tyle, na ile to możliwe, wszelkie możliwe zakłócenie warunków rynkowych wynikające z przyznania zwolnienia; oraz
d) zwolnienie jest ograniczone – pod względem zakresu i okresu obowiązywania – do tego, co jest absolutnie niezbędne, oraz jest stosowane w sposób niedyskryminujący.

W takim przypadku dane państwo członkowskie niezwłocznie powiadamia Komisję, Agencję oraz inne państwa członkowskie, za pośrednictwem repozytorium utworzonego na mocy art. 74, o przyznanym zwolnieniu, okresie jego obowiązywania, przyczynie jego przyznania oraz, w stosownych przypadkach, o zastosowanych niezbędnych środkach łagodzących.

Uzasadnienie wprowadzenia zwolnień

Zwolnienie zostało wprowadzone w związku z trwającą pełnoskalową wojną za naszą wschodnią granicą oraz prowadzonymi w stosunku do Polski działaniami hybrydowymi i dywersyjnymi, ukierunkowanymi m.in. na infrastrukturę krytyczną, energetyczną, transportową i telekomunikacyjną itd. Istotne jest zatem umożliwienie łatwego używania BSP do zadań w interesie publicznym, w szczególności przez służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i porządek publiczny, zarządzanie kryzysowe, ochronę granicy państwowej oraz przez operatorów infrastruktury krytycznej.

Prezes ULC korzystając z niestabilnej sytuacji w tej części Europy, chce umożliwić podmiotom uwzględnionym w zwolnieniach wykonywane operacji z użyciem dronów do celu monitoringu, nadzoru, inspekcji i ewentualnego interweniowania, by zabezpieczyć przed dalszymi aktami sabotażu i dywersji. Jak powszechnie wiadomo, prawo UE dla dronów nie ułatwia tego zadania w swojej standardowej formie i treści.

Oryginalna treść decyzji Prezesa ULC o numerze LBSP.503.1.2025.ULC.1 znajduje się tutaj.

---