Przed momentem zakończyła się „IV Konferencja o BSP” zorganizowana na Uczelni Łazarskiego w Warszawie. Przygotowałem krótką relację z kilku prelekcji podzielonych na dwa panele. Tematem konferencji było obecne krajowe prawo lotnicze dotyczące wykonywania lotów BSP oraz nadchodzące zmiany, które wejdą w życie prawdopodobnie już w przeciągu tego roku.

AGENDA konferencji

1. Otwarcie konferencji

Krótkie powitanie i wprowadzenie do tematyki konferencji w wykonaniu Dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego – dr Mieczysława Błońskiego, Dyrektor Instytutu Prawa Lotniczego i Kosmicznego Uczelni Łazarskiego – prof. nadzw. dr hab. Anny Konert oraz Wiceprezesa ULC – Michała Witkowskiego.

2. PANEL I

• 1. Dr Piotr Kasprzyk, kancelaria K&K – „Prace EASA nad regulacjami dla BSP”
• 2. Mateusz Kotliński, PAŻP – Naruszenia kontrolowanej przestrzeni powietrznej przez operatorów BSP”
• 3. Przemysław Tomków, WB Electronics – „Potrzeby standaryzacji procesu szkolenia oraz unifikacji uprawnień operatorów dronów na terenie UE”

3. PANEL II

• 1. Maciej Włodarczyk, PAŻP – „Koordynacja lotów BSP z PAŻP. Wybrane Zagadnienia”
• 2. Mateusz Piątkowski, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego – „Bojowe latające pojazdy autonomiczne w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego”

Dr Piotr Kasprzyk – „Prace EASA nad regulacjami dla BSP”

Według zapowiedzi EASA oraz Komisji Europejskiej do 2019 roku ma zostać stworzony cały system zunifikowanych regulacji prawnych dla dronów – obejmie on wszystkie państwa członkowskie UE i będzie dotyczył wszystkich 3 klas dronów/operacji z użyciem dronów wyodrębnionych przez EASA (Open, Specific, Certified). Tym samym EASA wycofuje się z dokumentu wydanego w 2008r., w którym obowiązek regulacji prawnych przeniosła na szczebel krajowy poszczególnych państw członkowskich UE.

Kategorie Open Category, Specific Operations Category i Certified Category zostały wyodrębnione poprzez analizę ryzyka operacji wykonywanych przez BSP dla poszczególnych rodzajów dronów, ich masy i zastosowania.

EASA zapowiada, że w pierwszej kolejności zostanie wydane rozporządzenie dotyczące kategorii Open oraz Specific, jako że są to kategorie zawierające najpopularniejsze zastosowania dronów – od rekreacji pod komercyjne zastosowania. Przepisy dla dronów i operacji zaliczanych do tych kategorii mają pojawić się już w przyszłym (2018) roku.

Kategoria OPEN:

• zakłada wykorzystanie legislacji dot. bezpieczeństwa produktów CE
• podział na cztery podkategorie (do 250g, do 900g, do 4kg i do 25kg)
• regulacje oparte na ryzyku
• wymóg rejestracji operatora oraz (niektórych) dronów
• nie będzie wymagana licencja (ale będą elementy szkoleń)
• geofencing, e-ident
• ULC (no-fly zones, ograniczenia)
• MTOM do 25kg
• tylko VLOS
• VLL (150ft / 500ft)

Kategoria SPECIFIC

• wymagana autoryzacja ULC (ew. deklaracja)
• wymagana analiza ryzyka przez autoryzacją (SORA)
• EASA opublikuje „standardowe scenariusze” (deklaracja)
• licencja nie będzie wymagana (kompetencje wg SORA)
• rejestracja operatorów

Prócz opracowania samych przepisów i reguł poruszania się dronów w przestrzeni powietrznej Unii Europejskiej do końca 2017 zakończy się proces legislacyjny rozszerzenia kompetencji EASA i Komisji Europejskiej po to, by nowe przepisy weszły i zastąpiły obecne przepisy we wszystkich krajach członkowskich UE (żeby nie trzowyć reguł dla samego ich tworzenia, ale po prostu zunifikować je i wdrożyć w życie od razu na terenie całej Unii).

Projekt aktualnie opracowywany przez EASA pt. „Prototype Commision Regulation on Unmanned Aicraft Operations” skupia się na wspomnianych dwóch pierwszych kategoriach i to prawo dotyczące tych dwóch kategorii (Open i Specific) zostanie wprowadzone jako pierwsze.

Równocześnie z pracami legislacyjnymi nad prawem lotniczym prowadzone są prace nad kwestiami stricte technicznymi np. wprowadzenia geofencingu w najbardziej wrażliwych rejonach lotów. Chodzi o dokument „EASA/NAA TASK FORCE – Report – Study and Recommendations regardin UAS Geo-Limitations”, który w skrócie mówi: „jeśli chcesz latać dronem legalnie, musisz mieć zaimplementowany geofencing”.

Prócz geofencingu trwają prace nad oceną możliwości kolizji drona z innymi statkami powietrznymi. Podejście EASA jest cały czas to samo – poprzez ocenę ryzyka kolizji i zarazem szkód, które w wyniku takiej kolizji powstają. W tej sytuacji ocena ryzyka bierze pod uwagę wielkość statków powietrznych – małe samoloty są bardziej wrażliwe niż duże, choć w przypadku dużych maszyn są elementy, które są zdecydowanie bardziej narażone na uderzenie drona niż inne (np. kabina pilotów, silniki). Szczegóły znajdziecie w raporcie EASA pt. „Drone Collision Task Force”.

Prawdopodobnie wejdzie obowiązkowa rejestracja samych dronów powyżej wagi 250g (wzorem USA) . Co ciekawe do lotów dronami w kategorii Open nie będą potrzebne świadectwa kwalifikacji UAVO – możliwe, że do lotów np. na większych wysokościach będzie konieczne jakieś przeszkolenie z egzaminem, ale jest propozycja, by było ono możliwe na zasadzie samokształcenia. Dr Piotr Kasprzyk wspomniał iż EASA rozważa już kwestie wymogów kompetencyjnych dla operatorów dronów na terenie UE. Mówi się o czymś, co będzie nosić nazwę „certyfikatu kompetencji” dla wszystkich trzech klas (OPEN, SPECIFIC, CERTIFIED).

Certyfikat kompetencji będzie to rzecz, która ograniczy się do samoszkolenia lub szkolenia on-line (niżej tabelka od EASA). Ośrodki szkoleniowe (podzielone na DTO – Declared Training Organisations oraz ATO – Approved Training Organisations) będą mogły świadczy szkolenia dla operatorów, ale zarazem same szkolenie nie będą od operatorów wymagane dla niskich i średnich wymogów kompetencyjnych (Low competence / familiarisation oraz Medium competence / certificate of competence). Jedyny wymóg przeszkolenia w DTO/ATO jest przewidziany dla najwyższego poziomu kompetencji (High competence/licence) równoznaczny z uzyskaniem licencji pilota/operatora drona.

Wszystko jednak okaże się 30 kwietnia, czyli za równy miesiąc. Do tego dnia EASA ma opublikować dokument (tz. NPA – Notice of Proposed Amendment) z dokładnymi proponowanymi przepisami. Następnie przez 3 miesiące będą odbywać się konsultacje i będzie można zgłaszać swoją opinię o proponowanych zmianach. Po tym okresie, w drugiej połowie tego roku EASA opublikuje własne opinie uwzględniające wszystkie uwagi i ewentualne możliwości wprowadzenia zmian. Będą one podstawą do opracowania rozporządzenia unijnego, którego przygotowanie ruszy zaraz po wydaniu opinii przez EASA i które wejdzie w życie prawdopodobnie za równo rok. Będzie obowiązywało na terenie całej Unii.

Przemysław Tomków „Potrzeby standaryzacji procesu szkolenia oraz unifikacji uprawnień operatorów dronów na terenie UE”

Prezentacja skupiała się na autorskim pomyśle powołania Światowej Organizacji Pilotów Dronów zrzeszającej wszystkich certyfikowanych operatorów dronów (nie tylko z Europy).

Zapytałem podczas dyskusji – co będzie z polskimi uprawnieniami, które do tej pory zostały wydane w ilości ponad 4150 świadectw kwalifikacji UAVO? Z odpowiedzi, którą uzyskałem od wiceprezesa ULC – Michała Witkowskiego – polskie UAVO zostanie utrzymane, przynajmniej do tego będzie dążył ULC, ale na jakiej zasadzie miałoby ono dalej obowiązywać – trzeba wciąż poczekać na dokument NAP z 30.04.2017. Jeśli loty w klasie OPEN do 150ft (ok. 50m) zostaną utrzymane bez koniecznego świadectwa kwalifikacji (a wielce prawdopodobne, że tak właśnie będzie), to wciąż UAVO przyda się na loty w kategorii Specific lub w Open na wyższych wysokościach (wyżej niż 150ft). Nie zmienia to jednak faktu, że taka decyzja EASA może znacząco zmniejszyć ilość chętnych do zapisywania się na szkolenia UAVO i zdawania egzaminu.

Mateusz Kotliński z PAŻP – „Naruszenia kontrolowanej przestrzeni powietrznej przez operatorów BSP”

Pan Mateusz przedstawił kilka przykładów naruszeń przestrzeni powietrznej w pobliżu dużych lotnisk komunikacyjnych z różnych zakątków świata. Zostały omówione podstawy prawne, statystyki tego typu naruszeń prawa w Polsce (dane PAŻP) i w Europie (dane EASA), było wiele odesłać do prezentacji Maćka Włodarczyka, która miała nastąpić w kolejnym panelu.

Maciej Włodarczyk, PAŻP – „Koordynacja lotów BSP z PAŻP. Wybrane Zagadnienia”

Maciej Włodarczyk podczas swojej prelekcji zaczął od podstaw: podziału polskiej przestrzeni powietrznej, omówieniu służb ruchu lotniczego i przedstawił ogólne wymogi poruszania się w przestrzeni kontrolowanej i niekontrolowanej w poszczególnych strukturach danych przestrzeni. W kontekście koordynacji lotów BSP z PAŻP Maciej przypomniał o rozporządzeniu zmieniającym, które weszło w życie jesienią 2016 i wprowadziło dwie kluczowe odległości od lotnisk – 1km i 6km – które znacząco zmniejszyły ilość wniosków trafiających do PAŻP z prośbą o warunki lotów w CTR. W dużym skrócie, ale zarazem bardzo przejrzyście i zrozumiale została przedstawiona procedura sprawdzenia „Czy twoje miejsce wykonywania lotów znajduje się w jakiejś strukturze przestrzeni powietrznej?” – jeden diagram, a wyjaśnia prawie wszystko (prócz wyjątków od reguły;):

Maciej przedstawił również wyzwania na następne lata dotyczące BSP – co trzeba obecnie poprawić i z czym trzeba się będzie zmierzyć w nadchodzących latach.

Maciej powiedział również „dwa słowa” o narzędziach wspierających lub mogących w przyszłości wspierać koordynację lotów służb z operatorami – chodzi tu przede wszystkim o dwa polskie systemy: aplikacja DroneRadar autorstwa dlapilota.pl sp. z o.o., która już teraz jest testowana przez PAŻP oraz System Monitoringu Dronów autorstwa DronHouse, bazujący na sieci telefonii komórkowej i lokalizatorach z kartą SIM przymocowanych do BSP.

 

Mateusz Piątkowski, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego – „Bojowe latające pojazdy autonomiczne w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego”

Niestety ta prezentacja ominęła mnie w całości, musiałem wyjść na powrotny pociąg do Krakowa. Zachęcam jednak do obejrzenia tej oraz wszystkich innych prelekcji na kanale YouTube DRONES POLSKA – cała konferencja była nadawana na żywo oraz utrwalona przez Pawła Sudoła, za co gratuluję (za realizację) i dziękuję (za możliwość przejrzenia na spokojnie poszczególnych prelekcji i uzupełnienia tej relacji z konferencji):

Na sam koniec kilka zdań o nowo utworzonej Polskiej Izbie Systemów Bezzałogowych powiedział prezes zarządu izby – Dariusz Werschner.

Ważne odnośniki:

• https://www.easa.europa.eu/easa-and-you/civil-drones-rpas – podstrona EASA poświęcona cywilnym dronom, wszelkie aktualności związane z pracami legislacyjnymi dotyczącymi RPAS pojawiają się własnie tutaj;
• https://droneradar.eu/ – strona wspomnianej wyżej aplikacji DroneRadar;
• https://www.youtube.com/channel/UCYaWm3KRlb2q3y3J6QKwp-Q – Kanał DRONES POLSKA na YouTube;